EN

ΑΝΟΙΧΤΑ ΣΗΜΕΡΑ ΕΩΣ ΤΙΣ 17:00

ΚΑΛΛΟΣ.
Η Υπέρτατη Ομορφιά

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2021 - 16 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

Η ΕΚΘΕΣΗ

Η έκθεση πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, με τη γενναιόδωρη υποστήριξη της L’Oreal. Τριακόσιες εμβληματικές αρχαιότητες παρουσιάστηκαν στη συντριπτική πλειονότητά τους για πρώτη φορά εκτός των μουσείων προέλευσής τους και συναντήθηκαν στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, για να αποδώσουν ολοκληρωμένα το ιδεώδες του Κάλλους.

Τα εκθέματα που επιλέχθηκαν χρονολογούνται κυρίως από τον 7ο έως και τον 1ο αι. π.Χ., δηλαδή από την Αρχαϊκή έως και την Ελληνιστική περίοδο και συμπληρώνονται από ελάχιστα έργα των ρωμαϊκών χρόνων, σε περιπτώσεις όπου πρωτότυπα έργα των προηγούμενων περιόδων έχουν σωθεί μόνο σε αντίγραφα.

Το αρχαιοελληνικό κάλλος είναι ένα ιδεώδες που αναπτύχθηκε στην αρχαία ελληνική σκέψη, εκφράστηκε μέσα από τα ποιήματα των επικών (8ος αι. π.Χ.) και λυρικών (7ος – 6ος αι. π.Χ.) ποιητών αρχικά ως εξωτερική ομορφιά και αποκρυσταλλώθηκε σταδιακά μέσα από κείμενα φιλοσόφων από τον 6ο αι. π.Χ. και εξής, οι οποίοι αναφέρθηκαν σε αυτό ως συνδυασμό της φυσικής εμφάνισης και των αρετών της ψυχής. Σε αυτή τη διάσταση του κάλλους επικεντρώνεται και η έκθεση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, αναδεικνύοντας τη συμβολή της αρχαίας Ελλάδας στον καθορισμό της έννοιας της ομορφιάς έως και σήμερα.

 

Στην παρούσα έκθεση το κάλλος αποτυπώνεται μέσα από έναν τεράστιο πλούτο και ποικιλία αρχαιοτήτων όπως αγάλματα, αγγεία, όστρακα κάτοπτρα, κοσμήματα, αρωματοδόχα ληκύθια, χρηστικά είδη καλλωπισμού (κρέμες, χρώματα κτλ.), πήλινα, λίθινα, μετάλλινα έργα και τερακότες διαφόρων περιόδων, κυρίως αρχαϊκά, κλασικά και ελληνιστικά, ειδώλια, εργαλεία κόμμωσης, όπως σιδερένια ψαλίδια, χτενάκια κ.ά.

Η επιλογή της γεωγραφικής προέλευσης των αντικειμένων έγινε με βάση συγκεκριμένα κριτήρια: τα εκθέματα προέρχονται από ολόκληρη τη μητροπολιτική και νησιωτική Ελλάδα για να γίνει έτσι κατανοητή η συμμετοχή των περισσότερων πόλεων της ελληνικής αρχαιότητας και η διάχυση της έννοιας του κάλλους σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερα κοινωνικά στρώματα.

Η έκθεση φιλοξενησε επίσης αντίστοιχο αριθμό αρχαιοτήτων από τη Μεγάλη Ελλάδα για να μπορέσει ο επισκέπτης να κατανοήσει το φαινόμενο της διασποράς της έννοιας του κάλλους και στις αποικίες της Δύσης.

Η έκθεση περιελάμβανε αντικείμενα από το Μουσείο του Βατικανού, τα Αρχαιολογικά Μουσεία της Φλωρεντίας, της Νάπολης, της Ρώμης, της Μπολόνια, της Βενετίας, των Συρακουσών, της Κατάνια και το Εθνικό Αρχαιολογικό Πάρκο της Όστια. Από την αρχική επιλογή εξακοσίων εκθεμάτων προκρίθηκαν τελικά τριακόσια, καθώς η μουσειολογική μελέτη απαιτούσε την επιλογή εκείνων που ενίσχυαν καλύτερα τις ενότητες, ώστε να γίνουν αυτές κατανοητές στο κοινό.

 

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ
Καθηγητής Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης & Δρ. Ιωάννης Δ. Φάππας

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΚΘΕΣΗΣ
Μουσειογραφικός σχεδιασμός: Δέσποινα Τσάφου
Αρχιτεκτονική επιμέλεια: ΑΚΑ Apostolou Colakis architects

ΟΠΤΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ:BEND

ΜΕΛΕΤΗ ΦΩΤΙΣΜΟΥ: ASlight Studio (Άννα Σμπώκου, Κάτια Μήλια – Αργείτη)

ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ:Αλεξάνδρα Ντούμα

ΤΑ ΕΚΘΕΜΑΤΑ

ενότητα έκθεσης: Θεϊκό και δαιμονικό κάλλος
01
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
πήλινο γωνιακό ακρωτήριο με την μορφή καθιστής σφίγγας, φτερωτή, δαιμονική μορφή. Και κεφαλή γυναίκας από θασιακό μάρμαρο. Αποτελεί μέρος αγάλματος Σφιγγός, μιξογενούς πλάσματος με σώμα λιονταριού, φτερά πουλιού και κεφάλι γυναίκας.
02
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
03
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
04
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
05
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
06
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
07
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
άγαλμα κούρου από μάρμαρο
08
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
ενότητα
09
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
ενότητα
10
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
ενότητα
11
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
12
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
13
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
Μαρμάρινο σύμπλεγμα που εικονίζει την αρπαγή της Αντιόπης από τον Θησέα. Από το αέτωμα του ναού του Δαφνηφόρου Απόλλωνος στην Ερέτρεια. 510-100 προ Χριστού
14
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
μαρμάρινο άγαλμα του Έρωτα που τεντώνει το τόξο. Κάλλιστος των Θεών, που η Σαπφώ περιγράφει ως
15
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
ενότητα καλλωπισμού
16
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
πήλινος αττικός μελανόμορφος αμφορέας με την
17
πήλινος αττικός μελανόμορφος αμφορέας με την “Κρίση του Πάριδος”.
© Museo Archeologico Nazionale di Firenze (Direzione regionale musei della Toscana)
Πήλινη ερυθρόμορφη υδρία με παράσταση καθημερινής σκηνής καλλωπισμού
18
Φωτό Σωκράτης Μαυρομμάτης
Πήλινη ερυθρόμορφη υδρία του Ζωγράφου του Αλκιμάχου, με παράσταση καθημερινής σκηνής καλλωπισμού σε γυναικονίτη ή σκηνής προετοιμασίας γάμου. Η καθιστή μορφή κρατάει κιβώτιο μέσα στο οποίο περιέχονται κοσμήματα και ύλες καλλωπισμού ενώ η όρθια μορφή κρατάει κάτοπτρο μέσα στο οποίο αντικατοπτρίζεται το πρόσωπό της. Άγνωστης προέλευσης. Γύρω στα 470-460 π.Χ. Μουσείο παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου © ΥΠΠΟΑ/ Μουσείο παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου
Πήλινος αττικός ερυθρόμορφος σκύφος με παράσταση Πηνελόπης καθισμένης μπροστά στον αργασλειό της
19
Πήλινος αττικός ερυθρόμορφος σκύφος με παράσταση Πηνελόπης καθισμένης μπροστά στον αργασλειό της. Από το Chiusi (Σιένα. Γύρω στο 440 π.Χ. Chiusi, Εθνικό Ετρουσκικό Μουσείο 62705
© Museo Nazionale Etrusco di Chiusi (Direzione regionale musei della Toscana)
Χάλκινο πτυκτό κάτοπτρο με ανάγλυφη παράσταση απαγωγής του Γανυμήδη από τον Δία,
20
Φωτό Ειρήνη Μίαρη
© ΥΠΠΟΑ/ Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας/ ΟΔΑΠ Χάλκινο πτυκτό κάτοπτρο με ανάγλυφη παράσταση απαγωγής του Γανυμήδη από τον Δία, μεταμορφωμένο σε αετό. Από την Μάκιστο, “Πετροπήγαδα”. Ελληνιστική περίοδος. Αρχαιολογικό Μουσείου Πύργου Μ2441
Πήλινο ομοίωμα μήλου
21
Φωτό Ειρήνη Μίαρη
© ΥΠΠΟΑ/ Εφορεία Αρχαιοτήτων Αχαΐας/ ΟΔΑΠ Πήλινο ομοίωμα μήλου. Από αποθέτη ιερού στην Πάτρα. 5ος – 3ος αι. π.Χ. Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών 4644
01
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
02
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
03
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
04
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
05
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
06
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
07
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
08
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
09
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
10
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
11
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
12
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
13
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
14
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
15
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
16
Φωτό Πάρις Ταβιτιάν
© Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
17
πήλινος αττικός μελανόμορφος αμφορέας με την “Κρίση του Πάριδος”.
© Museo Archeologico Nazionale di Firenze (Direzione regionale musei della Toscana)
18
Φωτό Σωκράτης Μαυρομμάτης
Πήλινη ερυθρόμορφη υδρία του Ζωγράφου του Αλκιμάχου, με παράσταση καθημερινής σκηνής καλλωπισμού σε γυναικονίτη ή σκηνής προετοιμασίας γάμου. Η καθιστή μορφή κρατάει κιβώτιο μέσα στο οποίο περιέχονται κοσμήματα και ύλες καλλωπισμού ενώ η όρθια μορφή κρατάει κάτοπτρο μέσα στο οποίο αντικατοπτρίζεται το πρόσωπό της. Άγνωστης προέλευσης. Γύρω στα 470-460 π.Χ. Μουσείο παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου © ΥΠΠΟΑ/ Μουσείο παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου
19
Πήλινος αττικός ερυθρόμορφος σκύφος με παράσταση Πηνελόπης καθισμένης μπροστά στον αργασλειό της. Από το Chiusi (Σιένα. Γύρω στο 440 π.Χ. Chiusi, Εθνικό Ετρουσκικό Μουσείο 62705
© Museo Nazionale Etrusco di Chiusi (Direzione regionale musei della Toscana)
20
Φωτό Ειρήνη Μίαρη
© ΥΠΠΟΑ/ Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας/ ΟΔΑΠ Χάλκινο πτυκτό κάτοπτρο με ανάγλυφη παράσταση απαγωγής του Γανυμήδη από τον Δία, μεταμορφωμένο σε αετό. Από την Μάκιστο, “Πετροπήγαδα”. Ελληνιστική περίοδος. Αρχαιολογικό Μουσείου Πύργου Μ2441
21
Φωτό Ειρήνη Μίαρη
© ΥΠΠΟΑ/ Εφορεία Αρχαιοτήτων Αχαΐας/ ΟΔΑΠ Πήλινο ομοίωμα μήλου. Από αποθέτη ιερού στην Πάτρα. 5ος – 3ος αι. π.Χ. Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών 4644

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

ΑΓΟΡΑ

Η έκθεση συνοδεύεται από ελληνικό και αγγλικό κατάλογο (768 σελίδων έκαστος) σε επιμέλεια του Καθηγητή Νικόλαου Χρ. Σταμπολίδη και του Δρος Ιωάννη Δ. Φάππα, που περιλαβάνουν αναλύσεις των δύο επιμελητών, ενώ παρουσιάζονται όλα τα έργα με αναλυτικά επεξηγηματικά κείμενα και πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

Στον κατάλογο κλήθηκαν να συνεισφέρουν κατ’ εξοχήν επιστήμονες και βαθείς γνώστες του θέματος όπως ο D. Konstan, ο Gr. Nagy, ο Β. Κάλφας, η Ε. Μανακίδου, η Ευ. Κεφαλίδου, η Α. Κοτταρίδη, ο Π. Τσέλεκας, ο A. Stähli, η Ειρ. Παπαγεωργίου, η Δ. Ακτσελή, ο Ph. Walter, τα κείμενα των οποίων αποτελούν ορόσημο για την κατανόηση της έννοιας της ομορφιάς.
Τέλος, συμπεριλαμβάνεται ένας μικρός Οδηγός της Έκθεσης με κείμενα του Καθηγητή Ν. Χρ. Σταμπολίδη.