Από τον Τιτσιάνο στον Pietro da Cortona:
Το Ιερό, ο Μύθος, η Ποίηση...

Η έκθεση επιδιώκει να παρουσιάσει στο ελληνικό κοινό την εξέλιξη της καλλιτεχνικής αναζήτησης στην Ιταλία κατά τον 16ο και τον 17ο αιώνα, μέσα από την τέχνη του Τιτσιάνο μέχρι τους στοχασμούς του Ανίμπαλε Καράτσι για τη Βενετσιάνικη ζωγραφική, καθώς και τις αναζητήσεις του Πιέτρο ντα Κορτόνα.

Συνολικά 24 έργα παρουσιάζονται στην Αθήνα από μεγάλα Μουσεία και Ιδρύματα της Ιταλίας, εκ των οποίων τα επτά είναι ιδιόχειρα έργα του μεγάλου Βενετού καλλιτέχνη Τιτσιάνο Βετσέλιο.

Όπως αναφέρει ο Καθηγητής Giovanni Morello στο εισαγωγικό κείμενο του καταλόγου της έκθεσης:

«Ο Τιτσιάνο Βετσέλιο, που συνήθως αναφέρεται μόνο με το μικρό του όνομα, γεννήθηκε σε μια οικογένεια ευγενών στο Πιέβε ντι Καντόρε, ανάμεσα στο 1488 και 1490, και πέθανε στη Βενετία στις 27 Αυγούστου 1576. Η μακρόχρονη ζωή του τού επέτρεψε να διατρέξει όλες τις φάσεις της ζωγραφικής του 16ου αιώνα, από την Αναγέννηση στο Μανιερισμό και παραπέρα. Αφού εκπαιδεύτηκε στο εργαστήρι του Τζιοβάνι Μπελίνι, και κατόπιν σ’ εκείνο του αδελφού του Τζεντίλε, αποφάσισε να συνεργαστεί με τον Τζορτζόνε, έναν από τους πιο σύγχρονους ζωγράφους που δραστηριοποιούνταν τότε στη Βενετία. Με τα πρώτα νεανικά του έργα – που θυμίζουν τη διδασκαλία του Τζορτζόνε και με τα έργα του οποίου συχνά συγχέονται – ο Τιτσιάνο απέκτησε αμέσως μίαν αναγνωρίσιμη ζωγραφική γραμματική, που απομακρύνεται τόσο από τον “λυρικά ονειρεμένο κόσμο του Τζορτζόνε” (Valcanover 1978, 87) όσο και από την “στεγνή, ωμή και επιτηδευμένη τεχνοτροπία” του Τζιοβάνι Μπελίνι […]».

Στον πρόλογο του καταλόγου που συνυπογράφεται από την Πρόεδρο του Ιδρύματος Ν.Π. Γουλανδρή, κ. Σάντρα Μαρινοπούλου και τον Διευθυντή του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Καθηγητή Νικόλαο Χρ. Σταμπολίδη αναφέρεται, «[…] στην παρούσα έκθεση, το ιερόν και το όσιον της χριστιανικής πίστης αντιπροσωπεύεται καίρια μέσα από τέσσερα έργα του ίδιου του Τιτσιάνο, τον Μαστιγωμένο Χριστό (περ. 1568), τον Μυστικό Δείπνο, μια μετανοούσα Μαγδαληνή και, τέλος, έναν Άγιο Ιάκωβο οδοιπόρο (περ. 1566) ενώ ενισχύεται και με άλλους επτά πίνακες θρησκευτικού και βιβλικού περιεχομένου, ζωγραφισμένους από τους Ανίμπαλε Καράτσι (1560-1609), Γιάκοπο Λιγκότσι (1547-1627), Τζοβάνι Κονταρίνι (1549-1604), Γιάκοπο Νεγκρέτι, τον επονομαζόμενο Πάλμα πρεσβύτερο (1480-1528), τον Τζοβάνι Αντόνιο ντε Σάκις, τον επονομαζόμενο Πορντενόνε (1483-1539), τον Πιέτρο Μπερετίνι, γνωστό ως Πιέτρο ντα Κορτόνα (1597-1669), και έναν ανώνυμο ζωγράφο της Ισπανικής αυλής του πρώτου μισού του 17ου αιώνα.

Αντίθετα, ο αρχαίος παγανιστικός μύθος αντιπροσωπεύεται ουσιαστικά με ένα μόνο πίνακα του Τιτσιάνο και του εργαστηρίου του, έναν γνωστό πίνακα από την Πινακοθήκη Ουφίτσι της Φλωρεντίας, με ένα αγαπημένο θέμα του μεγάλου δημιουργού, την Αφροδίτη (εδώ με ερωτιδέα, σκύλο και πέρδικα), που ενισχύεται από έργα με ανάλογη θεματική: δύο πίνακες από τον Πιέτρο ντα Κορτόνα (Βάκχος και Αριάδνη, Γαλάτεια) και ένα χαρακτικό από τον Πιέτρο Μπονάτο (Έρως βέβηλος).

[…] ολόκληρη η σειρά των αρχικών τεσσάρων έργων από τα ποιήματα (τις λεγόμενες “poesie”) του «Καμερίνο», αντιγραμμένη από τον μαθητή του Τιτσιάνο, Αλεσάντρο Βαροτάρι, τον επονομαζόμενο Παντοβανίνο (1588-1648), βρίσκεται σήμερα στην Έκθεσή μας. Πρόκειται για τέσσερα έργα που μάς δάνεισε η Ακαδημία της Καράρα με θέματα από τον αφροδισιακό (Προσφορά στην Αφροδίτη), τον διονυσιακό (Βάκχος και Αριάδνη, Βακχανάλια ή Οι Άνδριοι) και τον θαλάσσιο (Ο θρίαμβος της Θέτιδος) κύκλο. Και τα τέσσερα αποδίδουν το πνεύμα του μεγάλου βενετσιάνου δημιουργού με θέματα του παγανιστικού μύθου, δοσμένα όμως μέσα από την αρχαία ποίηση […]».

Την έκθεση συνοδεύει τρίγλωσσος κατάλογος (ελληνικά-ιταλικά-αγγλικά) με τα έργα της έκθεσης και επιστημονικά κείμενα των Καθηγητών Claudio Strinati, Giovanni Morrello και του Δρ. Sergio Guarino