Το Μέλλον του Ευρωπαικού Πολιτισμού

Καταρχήν, ποια είναι τα στοιχεία που συνιστούν τον ευρωπαϊκό πολιτισµό; Θα απαντήσω ότι δεν ξέρω. Ο καθένας µας όµως έχει µια προνοµιακή προοπτική, συναισθηµατική κατά κάποιον τρόπο (πράγµα που δεν την εµποδίζει, εξάλλου, να έχει λογική και να στηρίζεται στην παρατήρηση), η οποία τον κάνει να επιλέγει ένα, ανάµεσα σε άλλα, από αυτά τα στοιχεία. Ο ευρωπαϊ­κός πολιτισµός είναι αρχικά ένας πλουραλιστικός πολιτισµός. Εννοώ ότι είναι ο τόπος της ποικιλοµορφίας των σκέψεων, των αντιθέσεων, των αντιτιθέµενων αξιών και της ατέρµονης διαλεκτικής. Η ζωντανή διαλεκτική στην Ευρώπη είναι εκείνη που δεν καταλήγει σε ένα είδος ιδεολογίας απολυταρχικής και παράλληλα ορθόδοξης. Αυτός ο πλουραλισµός, που υπήρξε πάντα το θεµέλιο της έννοιας της ευρωπαϊκής ελευθερίας, µου φαίνεται ότι είναι η πιο σηµαντική συµβολή του πολιτισµού µας. Αυτός ακριβώς βρίσκεται σήµερα σε κίνδυνο και αυτόν οφείλουµε, µε κάθε τρόπο, να διαφυλάξουµε. Τον Απρίλιο του 1955 ήρθε στην Αθήνα ο Καµύ, προσκεκληµένος της Ελ­ληνογαλλικής Πολιτιστικής Ένωσης και του προέδρου της, του καθηγητή ψυχιατρικής Άγγελου Κατακουζηνού, ως κεντρικός οµιλητής σε συµπόσιο για το µέλλον του ευρωπαϊκού πολιτισµού, µε συνοµιλητές του διακεκριµένους Έλληνες διανοουµένους, όπως ο Ευάγγελος Παπανούτσος, ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, ο Γιώργος Θεοτοκάς, ο Κωνσταντίνος Τσάτσος κ.ά. Το κείµενο που συντάχθηκε µε βάση την ηχογράφηση που έκανε ο Ανδρέας Εµπειρίκος φαντάζει σήµερα, εξήντα χρόνια µετά, ανατριχιαστικά επίκαιρο…