Γυρισμός. Κυκλαδικοί θησαυροί στο ταξίδι της επιστροφής

Homecoming. Cycladic treasures on their return journey

Η ΕΚΘΕΣΗ

THE EXHIBITION

Η έκθεση «Γυρισμός. Κυκλαδικοί θησαυροί στο ταξίδι της επιστροφής» θα διαρκέσει από τις 3 Νοεμβρίου 2022 έως τις 31 Οκτωβρίου 2023, και περιλαμβάνει 15 αρχαιότητες, που παρουσιάζονται για πρώτη φορά παγκοσμίως. Aποτελεί το πρώτο βήμα υλοποίησης της ιστορικής συμφωνίας μεταξύ του Υπουργείου, του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης και του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης (ΜΕΤ) που κυρώθηκε από το Ελληνικό Κοινοβούλιο στις 9 Σεπτεμβρίου 2022.Η συμφωνία προβλέπει τη σταδιακή επιστροφή στην Ελλάδα της συλλογής 161 πρωτοκυκλαδικών αρχαιοτήτων μοναδικής αρχαιολογικής αξίας του Αμερικανού συλλέκτη Leonard Stern. Θα ακολουθήσει η έκθεση του συνόλου της συλλογής στο ΜΕΤ, πριν την οριστική επιστροφή της στη χώρα μας.Η έκθεση παρουσιάζει σπάνια εκθέματα που παρέχουν νέα δεδομένα στις γνώσεις μας για την πρωτοκυκλαδική τέχνη. Ανάμεσα σε αυτά περιλαμβάνονται και τύποι που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν μοναδικοί, είτε στο σύνολο είτε στα επιμέρους μορφολογικά χαρακτηριστικά τους, καθώς δεν εντοπίζονται ξανά ανάμεσα στα μέχρι τώρα γνωστά έργα της Πρωτοκυκλαδικής περιόδου.Ειδικότερα, περιλαμβάνονται δέκα μαρμάρινα ειδώλια και πέντε αγγεία κατασκευασμένα από μάρμαρο, στεατίτη και πηλό, που καλύπτουν ένα ευρύ χρονολογικό φάσμα, από τους χρόνους της Νεότερης Νεολιθικής έως και εκείνους της Πρωτοκυκλαδικής ΙΙ περιόδου (περ. 5300 – 2400/2300 π.Χ.). Τα ειδώλια αναπαριστούν αποκλειστικά τη γυναικεία μορφή ανήκοντας σε τύπους και παραλλαγές που αντιστοιχούν στους τεχνοτροπικούς ρυθμούς της κάθε περιόδου (σχηματικά, προκανονικά, κανονικά), ενώ τα αγγεία αντιπροσωπεύουν μερικούς από τους χαρακτηριστικότερους τύπους σκευών ολόκληρης της Πρωτοκυκλαδικής περιόδου.

The exhibition “Homecoming. Cycladic treasures on their return journey” opened on the 3rd of November 2022, and will last until October 31, 2023, presenting 15 antiquities for the first time internationally. It is the first step of the historic agreement between the Ministry of Culture and Sports, the Museum of Cycladic Art and The Metropolitan Museum of Art, New York (The Met), which was ratified by the Greek Parliament on September 9, 2022.The agreement foresees the gradual return to Greece of 161 Early Cycladic antiquities of unique archaeological value of the American collector Leonard Stern. Following this, the entire collection will be exhibited at The Met, before the final return of the entirety of these antiquities to Greece, their country of origin.The exhibition includes rare exhibits which will bring new scientific knowledge to Early Cycladic art. Among them, there are types that could be described as unique, either as a whole or in their individual morphological characteristics, as they have not appeared before in the corpus of the known works of Early Cycladic culture.The antiquities presented –ten marble figurines and five vases made of marble, steatite and clay– cover a wide chronological range, from the times of the Late Neolithic period to those of the Early Cycladic II period (c. 5300 – 2400/2300 BC). The figurines depict solely the female figure and belong to types and varieties corresponding to the styles of each period (schematic, precanonical, canonical), while the vases represent some of the most characteristic types of vessels covering the entire Early Cycladic period.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΗΣ

TICKETING INFORMATION

Γενική είσοδος €6Ελεύθερη είσοδος•&nbsp;Φίλοι του Μουσείου•&nbsp;Παιδιά έως 18 ετών•&nbsp;Άτομα με αναπηρία και ο συνοδός τους•&nbsp;Άνεργοι με την επίδειξη ενεργής κάρτας ΟΑΕΔ• Φοιτητές αρχαιολογίας και ιστορίας της τέχνης• Υπάλληλοι του Υπουργείου Πολιτισμού• Κάτοχοι Κάρτας Ελεύθερης Εισόδου σε Μουσεία•&nbsp;Μέλη του ICOM και του ICOMOS•&nbsp;Δημοσιογράφοι•&nbsp;Διπλωματούχοι ξεναγοί

General Entrance&nbsp;€6Free Admission•	Cycladic Friends•	Children under 18•	Visitors with disabilities and their companion•	Greek unemployed citizens, with their current unemployment card•	Archaeology and art history students•	Greek Ministry of Culture employees•	Members of ICOM - ICOMOS•	Journalists•	Qualified tour guides

ONLINE ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ

ONLINE TICKETS

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΟΙ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

EXHIBITION SECTIONS

Η έκθεση διαρθρώνεται σε τρεις χρονολογικές ενότητες που αναπτύσσονται σε ισάριθμες αίθουσες του Μεγάρου Σταθάτου και περιλαμβάνουν έργα που ταξινομούνται με βάση τα τυπολογικά τους κριτήρια και τις παραδοχές της έρευνας για τη χρονολογική αντιστοίχιση του κάθε τύπου. Η πρώτη ενότητα περιλαμβάνει περίτεχνα και σπάνια αγγεία και ειδώλια κυρίως της Πρωτοκυκλαδικής Ι περιόδου (περ. 3200 – 2800 π.Χ.), καθώς και ένα νεολιθικό ειδώλιο, ώστε να γίνει αντιληπτή η καταγωγή των πρωτοκυκλαδικών ειδωλίων από τη νεολιθική ειδωλοπλαστική. Στη δεύτερη ενότητα παρουσιάζονται αρχαιότητες της Μεταβατικής Πρωτοκυκλαδικής Ι/ΙΙ περιόδου (περ. 2800 – 2700 π.Χ.). Μορφές προδρομικές που προαναγγέλλουν τις ολοκληρωμένες φόρμες της επόμενης περιόδου, καθώς δύο αγγεία από λίθο και πηλό που ανήκουν σε ιδιαίτερες κατηγορίες της πρωτοκυκλαδικής τέχνης περιλαμβάνονται στην ενότητα αυτή. Τέλος, η τρίτη ενότητα περιλαμβάνει ειδώλια του λεγόμενου κανονικού τύπου της παραλλαγής Σπεδού, της πλέον διαδεδομένης και πολυάριθμης της Πρωτοκυκλαδικής ΙΙ περιόδου (περ. 2700 – 2400/2300 π.Χ.), καθώς και μια μαρμάρινη προχυτική φιάλη.

The exhibition of the 15 Early Cycladic antiquities is divided into three chronological sections, each of them developed in a separate room in the Stathatos Mansion wing. The artefacts are classified according to their typological parallels and the conclusions of modern academic research about the chronological correspondence of each type. The first section evolves around exceptional and rare vases mainly of the Early Cycladic I period (c. 3200 – 2800 BC), as well as a Neolithic figurine demonstrating the origin of the Early Cycladic figurines from their Neolithic predecessors. The second section presents antiquities dating back to the Transitional Early Cycladic I/II period (c. 2800 - 2700 BC). These are the precursors that foreshadow the figures of the following period, as well as two stone and clay vases belonging to special types of Early Cycladic art. Finally, the third section presents figurines of the so-called canonical type, Spedos variety, the most widespread and numerous variety of the Early Cycladic II period (c. 2700 – 2400/2300 BC), as well as a marble spouted bowl.

Η κεντρική ιδέα και ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός της έκθεσης έγιναν από την KOIS Associated Architects. Bασικός στόχος της μελέτης ήταν η δημιουργία ισορροπίας μεταξύ των αρχαιοτήτων και του νεοκλασικού κτιρίου του Μεγάρου Σταθάτου, δύο ασύνδετα μεταξύ τους στοιχεία. Αναζητώντας τον κοινό τόπο που θα δημιουργήσει την ατμόσφαιρα συνύπαρξής τους, οι αίθουσες του Μεγάρου Σταθάτου με τους διάκοσμους καλύφθηκαν από μια υφασμάτινη διαφάνεια που φιλτράρει το φως και αποδυνάμωνει την ύπαρξη τους. Έτσι το ύφασμα γίνεται ένα φίλτρο για τη θέαση του κτιρίου και παράλληλα, ένα φόντο για την παρουσίαση των εκθεμάτων.Την έκθεση συνοδεύει δίγλωσσος επιστημονικός κατάλογος 180 σελίδων που περιλαμβάνει εισαγωγικό κείμενο&nbsp;για τον πολιτισμό των Κυκλάδων της 3ης χιλιετίας π.Χ., καθώς και λεπτομερή, τεκμηριωμένη παρουσίαση των δεκαπέντε κυκλαδικών αρχαιοτήτων, μαζί με μοναδικές φωτογραφίες των ίδιων των εκθεμάτων αλλά και του κυκλαδικού τοπίου.

The central idea and the architectural design of the exhibition has been implemented by KOIS Associated Architects. The main goal of the study was to create a balance between the antiquities and the neoclassical building of the Stathatos Mansion, two elements unrelated to each other. In search of a commonplace that would create the atmosphere of coexistence between these two elements, the Stathatos Mansion halls, along their architectural decoration, have been covered by a translucent fabric that filters the light, weakening, thus, their presence. As a result, the fabric serves as a filter for viewing the building and at the same time as the background for the presentation of the exhibits.

Όπως δήλωσε η Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης Κασσάνδρα Μαρινοπούλου: «Μια εξαιρετική και εν πολλοίς άγνωστη συλλογή κυκλαδικών αρχαιοτήτων του Αμερικανού συλλέκτη Leonard N. Stern, με σπάνια και μοναδικά έργα, παίρνει σταδιακά τον δρόμο της επιστροφής στην πατρίδα.&nbsp;Είναι μια ιστορική στιγμή. Για τη χώρα μας, για το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης αλλά και για μένα προσωπικά, καθώς συμμετέχουμε σε μία χωρίς προηγούμενο συνεργασία με το Ελληνικό Κράτος και το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης, συμβάλλοντας έτσι στην επιστροφή των 161 κυκλαδικών αριστουργημάτων και ανοίγοντας τον δρόμο για την επιστροφή και άλλων αρχαιοτήτων στο μέλλον.&nbsp;H διάδοση και προβολή του Κυκλαδικού και του Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού διεθνώς ήταν και είναι ο σκοπός του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Αισθάνομαι πολύ περήφανη γιατί ο σκοπός αυτός επιτυγχάνεται τώρα στο έπακρον, τόσο με την παρούσα έκθεση των 15&nbsp;πρώτων αρχαιοτήτων στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, όσο και με αυτές που θα ακολουθήσουν κατόπιν στην Ελλάδα και τις ΗΠΑ. Στην επίτευξη του σκοπού αυτού εντάσσεται, ασφαλώς, και η περαιτέρω συνεργασία που ανοίγεται με το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και το ΜΕΤ,&nbsp;μέσω της οποίας θα δοθεί η δυνατότητα μελέτης του κυκλαδικού πολιτισμού, αναλύσεων και επιστημονικών συνεργασιών σε διάφορα επίπεδα έρευνας.»

As stated by the President and CEO of the Museum of Cycladic Art, Kassandra Marinopoulou: “An exceptional and largely unknown collection of Cycladic antiquities by the American collector Leonard N. Stern, with rare and unique artefacts progressively makes its way back home. This is a historic moment for our country, for the Museum of Cycladic Art, but also for me personally, as we are participating in an unprecedented collaboration with the Greek State and The Metropolitan Museum of Art in New York, contributing, thus, to the return of 161 Cycladic masterpieces and paving the way for the return of other antiquities in the future. We strongly believe that collaborations between museums is the only way forward.The dissemination and promotion of Cycladic and ancient Greek culture internationally has always been the mission of the Museum of Cycladic Art. I feel very proud because this mission is now being fulfilled to the utmost, both with the present exhibition of the first 15 antiquities at the Museum of Cycladic Art and with those that will follow the same path both to Greece and the USA. The prospects for further cooperation with the Greek Ministry of Culture and Sports and The Met at various levels, especially through the deeper study of the Cycladic culture, scientific analyses and collaborations, will greatly contribute to the achievement of this goal”.

Όπως δήλωσε ο Διευθυντής του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης Max Hollein (Μαξ Χόλλαϊν): «Η αποστολή του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης είναι να δώσει τη δυνατότητα στο κοινό να απολαύσει και να μελετήσει την τέχνη. Είμαστε ενθουσιασμένοι για αυτή την ιστορική συνεργασία με την Ελλάδα, η οποία φέρνει μόνιμα και για πρώτη φορά μια σημαντική συλλογή κυκλαδικών αρχαιοτήτων στη δημόσια σφαίρα. Η συμφωνία αυτή βασίζεται στη μακρά και γόνιμη συνεργασία μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης. Είμαστε ευτυχείς για τον ρόλο που διαδραματίζουμε σε μια συμφωνία προς όφελος των επισκεπτών και των μελετητών των μελλοντικών γενεών. Είμαστε βαθύτατα ευγνώμονες προς τον Leonard N. Stern, ο οποίος υποστηρίζει έμπρακτα το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης στη μελέτη αυτών των αριστουργηματικών έργων και του σχετικού αρχειακού υλικού, γεγονός που θα μας επιτρέψει την εις βάθος καταγραφή και δημοσίευση της συλλογής. Επιπλέον, είμαστε ενθουσιασμένοι που ολόκληρη η συλλογή των 161 αρχαιοτήτων πρόκειται να παρουσιαστεί στο μουσείο το 2024, στο πλαίσιο μακροχρόνιου δανεισμού. Το Μητροπολιτικό Μουσείο ευχαριστεί θερμά την Ελλάδα&nbsp;και το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης για τη στενή συνεργασία και για την έγκριση αυτού του –ιστορικής σημασίας– δανεισμού. Προσβλέπουμε στη συνέχιση των διαβουλεύσεών μας σχετικά με την μελλοντική μας επιστημονική συνεργασία. Όλοι μας επωφελούμαστε από τη δημόσια έκθεση της τέχνης.»

As stated by the Director of The Metropolitan Museum of Art in New York, Max Hollein:“The mission of The Met is to enable art to be enjoyed and studied. We are thrilled to celebrate this important milestone in the historic partnership with Greece that brings an important collection of Cycladic antiquities into the public sphere permanently and for the first time. This agreement builds on years of a fruitful partnership between the Greek government and The Met, and we are delighted to be able to play a role in an arrangement that will benefit visitors and scholars for generations to come.&nbsp;We are deeply grateful to Leonard N. Stern for dedicating funds to The Met for the study of these exceptional works and related archival material—which will allow us to thoroughly catalogue and publish the collection—and we are excited to present the entire group of 161 objects as a long-term loan in 2024. The Met extends special thanks to Greece and the Museum of Cycladic Art for our strong partnership and for authorizing this historic loan, and we look forward to continuing our ongoing conversations about future exchanges of scholarship and expertise. We all benefit from the public display of art.”

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΡΩΤΟΚΥΚΛΑΔΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

A FEW WORDS ABOUT THE EARLY CYCLADIC CULTURE

Η φύση και η σημασία του Πρωτοκυκλαδικού πολιτισμού δεν είναι εύκολο να προσδιοριστούν. Αναπτύχθηκε στα νησιά των Κυκλάδων, στο κεντρικό Αιγαίο, κατά την 3η χιλιετία π.Χ. Η απουσία γραφής, αλλά και το γεγονός ότι μεγάλος αριθμός των αντικειμένων αυτών δεν ήρθε στο φως μέσα από συστηματικές ανασκαφές, αφήνουν ανοικτή την έρευνα για τη σημασία και τον προορισμό τους. Τα τέχνεργα όμως αυτά των νησιωτικών κοινοτήτων και ιδιαίτερα τα μαρμάρινα ειδώλια, ανοίγουν τον δρόμο για μια αποτελεσματικότερη θεώρηση των κοινωνιών της εποχής.Δείγματα ενός πολιτισμού στο κέντρο του οποίου βρισκόταν ο ίδιος ο άνθρωπος,&nbsp;αποδίδουν κατά κανόνα γυμνές γυναικείες μορφές και αποτελούν την πιο χαρακτηριστική δημιουργία της πρωτοκυκλαδικής τέχνης. Παρά την αφαιρετικότητα και την απλότητα που τις χαρακτηρίζει, οι μορφές αυτές διατήρησαν το ουσιώδες και στάθηκαν η σπουδαιότερη πηγή έμπνευσης για σημαντικούς καλλιτέχνες του Μοντερνισμού.

The nature and significance of the Early Cycladic culture are not easy to determine. The latter flourished in the Cyclades, in the central Aegean, during the 3rd millennium BC. The absence of written sources and the fact that a large number of these objects did not come to light through systematic excavations, leave the interpretation about their meaning and purpose open. Created by the island communities, these artefacts –especially the marble figurines– allow for a more effective consideration of the Cycladic societies.As works of an anthropocentric culture, they mainly depict naked female figures and constitute the most characteristic creation of Early Cycladic art. Despite their abstraction and simplicity, essential characteristics have been preserved and have become the greatest source of inspiration for important Modernist artists.

Ο ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

EXHIBITION CATALOGUE

ΟΡΓΑΝΩΣΗ

ORGANIZED BY