Μαρμάρινο επιτύμβιο λιοντάρι

Η ενότητα «Φροντίζοντας τους νεκρούς» ανοίγει με ένα αντιπροσωπευτικό έργο από το Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου. Πρόκειται για ένα μαρμάρινο καθιστό λιοντάρι. Το περήφανο ζώο, με την πλούσια χαίτη και το μισάνοιχτο στόμα που αποκαλύπτει τα κοφτερά του δόντια, κοιτάζει ευθεία μπροστά – αγέρωχο κι επιβλητικό, όπως ένας φύλακας που στέκει πάνω από έναν τάφο και αφηγείται τον ρόλο του λέοντα στα ταφικά έθιμα της ελληνικής αρχαιότητας.

Αγάλματα λιονταριών μνημειακού μεγέθους τοποθετούνταν συχνά ως ταφικά σήματα σε ομαδικούς τάφους πολεμιστών, στα λεγόμενα πολυάνδρια. Ένα από τα πιο εντυπωσιακά παραδείγματα είναι ο περίφημος Λέοντας της Χαιρώνειας, ο οποίος στήθηκε πάνω από το Πολυάνδριο των Θηβαίων Ιερολοχιτών, που έπεσαν στη μάχη της Χαιρώνειας το 338 π.Χ. αντιμετωπίζοντας του Μακεδόνες υπό την ηγεσία του Φιλίππου Β’.

Το συγκεκριμένο λιοντάρι, ωστόσο, λόγω του μικρού του μεγέθους, δε φαίνεται ότι ανήκε σε πολυάνδριο. Πιθανότατα κοσμούσε τον ιδιωτικό τάφο ενός μεμονωμένου πολεμιστή. Ως σύμβολο της ανδρείας του, το λιοντάρι καλούσε τους περαστικούς να σταθούν με σεβασμό μπροστά του, καθώς φρουρούσε την τελευταία κατοικία του γενναίου άνδρα που έφυγε από τη ζωή. Χρονολογείται στα 350 – 300 π.Χ. και αποτελεί έργο εργαστηρίου εκτός Αττικής.

Η μορφή του, σμιλεμένη με δεξιοτεχνία στο μάρμαρο, αντανακλά τη σημασία που απέδιδαν οι αρχαίοι Έλληνες στη φροντίδα των νεκρών τους.

Το γλυπτό παρουσιάστηκε στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της περιοδικής αρχαιολογικής έκθεσης «Χαιρώνεια 2 Αυγούστου 338 π.Χ.: Μια μέρα που άλλαξε τον κόσμο» το 2023 – 2024 και παραχωρήθηκε από το Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου υπό τη μορφή μακροχρόνιου δανεισμού.