Κυβόλιθος με επίγραμμα το οποίο αναφέρεται στη μάχη των Λεύκτρων
Ο κυβόλιθος φέρει τα ονόματα τριών Θηβαίων, του Ξενοκράτη, του Θεόπομπου και του Μνασίλαου, καθώς και επίγραμμα, το οποίο αναφέρεται στη μάχη των Λεύκτρων.
| Ξενοκράτης, Θεόπομπος, Μνασίλαος. vacat ἁνίκα τὸ Σπάρτας ἐκράτει δόρυ, τηνάκις εἷλεν |
|
| 5 | Ξεινοκράτης κλάρωι Ζηνὶ τροπαῖα φέρειν οὐ τὸν ἀπ’ Εὐρώτα δείσας στόλον οὐδὲ Λάκαιναν ἀσπίδα. “Θηβαῖοι κρείσσονες ἐν πολέμωι” καρύσσει Λεύκτροις νικαφόρα δουρὶ τροπαῖα, οὐδ’ Ἐπαμεινώνδα δεύτεροι ἐδράμομεν. |
| Όταν ακόμη ήταν πανίσχυρη η Σπάρτη, τότε κλήρος έλαχε στον Ξενοκράτη τρόπαιο στον Δία να στήσει, χωρίς να φοβηθεί τη στρατιά απ’ τον Ευρώτα, ούτε τις λακωνικές ασπίδες. «Οι Θηβαίοι ήταν ανώτεροι στη μάχη!» Αυτό κηρύσσει το τρόπαιο της νίκης στα Λεύκτρα. «Απ’ τον Επαμεινώνδα δεύτεροι δεν ήμασταν εμείς!» |
Οι τρεις άνδρες σκοτώθηκαν στη μάχη των Λεύκτρων ή σε κάποια μεταγενέστερη μάχη της περιόδου της Θηβαϊκής ηγεμονίας. Ο Ξενοκράτης είναι ο μόνος από τους τρεις νεκρούς που μαρτυρείται στις φιλολογικές πηγές. Σύμφωνα με αυτές, ο Ξενοκράτης ήταν ένας από τους Βοιωτάρχες που υποστήριξαν την πρόταση του Επαμεινώνδα για άμεση επίθεση ενάντια στους Σπαρτιάτες. Η απόφαση αυτή, οδήγησε στη μάχη των Λεύκτρων και στην τελική νίκη τους. Στο επίγραμμα που χαράκτηκε κάτω από τα ονόματα των τριών Θηβαίων, αναφέρεται μόνο το όνομα του Ξενοκράτη. Σύμφωνα με το επίγραμμα, στον Ξενοκράτη έλαχε ο κλήρος να αναθέσει τρόπαιο στον Δία. Μετά από τη μάχη των Λεύκτρων κυκλοφόρησαν πολλές ιστορίες, σύμφωνα με τις οποίες το μαντείο του Διός Τροφωνίου στη Λιβαδειά συνέβαλε στη νίκη. Κατά τον Παυσανία, νίκησαν ακολουθώντας τον χρησμό του θεού, στήνοντας πριν από τη μάχη τρόπαιο το οποίο έφερε την ασπίδα του Μεσσήνιου ήρωα και εχθρού των Σπαρτιατών, Αριστομένη.
Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι η επιγραφή θα πρέπει να χρονολογηθεί μετά από την ανοικοδόμηση της Θήβας από τον Κάσσανδρο το 316 π.Χ. Το επίγραμμα των τριών Θηβαίων στρατηγών φαίνεται πως χαράκτηκε την περίοδο αυτή, μαζί με άλλες σημαντικές επιγραφές, που τόνιζαν το ένδοξο παρελθόν της Θήβας και τις νίκες της σε διάφορους πολέμους.
