Κιβωτιόσχημος τάφος από τη νεκρόπολη της αρχαίας Τανάγρας Βοιωτίας

Στην ενότητα δεσπόζει ο κιβωτιόσχημος τάφος από τη νεκρόπολη της αρχαίας Τανάγρας, ένα έργο του 3ου αι. π.Χ.

Κατασκευασμένος από πωρόλιθο, φέρει στο εσωτερικό των τεσσάρων πλευρών του πολύχρωμες ζωγραφικές παραστάσεις, που αφηγούνται τη ζωή του νεκρού.

Στην πρώτη στενή πλευρά [Α] του τάφου εικονίζεται ένα άλογο και μια κοπίδα/μάχαιρα αποθηκευμένη σε δερμάτινη θήκη, η οποία αποτελούσε τον επιθετικό οπλισμό του αναβάτη ιππέα του, ο οποίος ταυτίζεται με τον νεκρό.

Στη μία μακρά πλευρά [Δ] παρουσιάζεται ο αμυντικός οπλισμός του, ο οποίος ακολουθεί τα μακεδονικά πρότυπα: ένας θώρακας, ένα ζεύγος κνημίδων που προστάτευαν τα πόδια του και ένα κράνος βοιωτικού τύπου. Εκτός από τον αμυντικό οπλισμό εικονίζεται και ένας μετάλλινος κρίκος με αναρτημένες πέντε στλεγγίδες (μεταλλικά εργαλεία για τον καθαρισμό του σώματος), καθώς και ένα φυτικό στεφάνι. Οι στλεγγίδες φανερώνουν την ενασχόληση του νεκρού με τις αθλητικές δραστηριότητες αλλά και την ιδιότητά του ως πολίτη, ενώ το στεφάνι υποδεικνύει τη νικηφόρα συμμετοχή του σε μάχες.

Η άλλη μακρά πλευρά [Γ] αποκαλύπτει ότι ο νεκρός δεν ήταν απλά ένας λαμπρός πολεμιστής, αλλά και άνθρωπος των γραμμάτων, καθώς σε αυτήν παρουσιάζονται τα υλικά γραφής του και τα κιβώτια μέσα στα οποία αποθήκευε τα αντικείμενα της γνώσης του: τρεις περγαμηνές τυλιγμένες σε κυλίνδρους δεμένες μεταξύ τους με κόκκινη ταινία, ένα κιβώτιο πάνω στο οποίο υπάρχει ένα μελανοδοχείο με έναν μετάλλινο στύλο, ένα ορθογώνιο αποθηκευτικό κιβώτιο δεμένο με κόκκινες ταινίες που απολήγουν σε φιόγκο, μια ημικυλινδρική αποθηκευτική κίστη εντός διχτυού, από το οποίο φαίνεται πως αναρτάτο σε τοίχο και τέλος ένας δίπτυχος πίνακας με κέρινες επιφάνειες χάραξης σημειώσεων με μια πένα με φτερά πουλιού κατάλληλη για γραφή σε περγαμηνή.

Η δεύτερη στενή πλευρά [Β] αποκαλύπτει ότι ο νεκρός ήταν και άνθρωπος των τεχνών, καθώς σε αυτήν ο θεατής μπορεί να δει τη λύρα ή την κιθάρα του που φέρει 16 χορδές, αποκρυσταλλώνοντας την ιδιότητα του ως δεξιοτέχνη κιθαρωδού.

Η εικονογραφία του τάφου υποδεικνύει αφενός ότι ο νεκρός όσο ζούσε υπηρέτησε ως αξιωματούχος του βοιωτικού ή του μακεδονικού ιππικού ταγμένος στην υπεράσπιση της Τανάγρας, και αφετέρου τις αγαπημένες του ασχολίες και δεξιότητες που μας ενημερώνουν για την αριστοκρατική του καταγωγή.

Ο ζωγραφικός διάκοσμος αποτελεί ένα ακόμη παράδειγμα της «μακεδονικότητας» της αρχαίας Τανάγρας κατά την Ελληνιστική περίοδο.

Ο τάφος παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο κοινό κατά τη διάρκεια της περιοδικής αρχαιολογικής έκθεσης του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης «Χαιρώνεια 2 Αυγούστου 338 π.Χ.: Μια μέρα που άλλαξε τον κόσμο» το 2023 – 2024 και παραχωρήθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Βοιωτίας υπό τη μορφή μακροχρόνιου δανεισμού.