Ενεπίγραφη Στήλη (Ιεροί Νόμοι από την Ιουλίδα της Κέας)
Στην επιγραφή της στήλης από την Ιουλίδα της Κέας αποτυπώνονται οι κανονισμοί σχετικά με τις ταφικές τελετές της πόλης. Η στήλη αυτή, είναι μια εξαιρετική πηγή για την κατανόηση της ταφικής κουλτούρας και των κοινωνικών κανόνων της αρχαίας Κέας, αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα τον ρόλο που διαδραμάτισαν οι γυναίκες στις τελετουργίες του πένθους. Οι διατάξεις αναφέρονται σε λεπτομέρειες, όπως τον τρόπο διεξαγωγής της ταφής, τη συμμετοχή των συγγενών και τη διαχείριση του μιάσματος, διασφαλίζοντας τη σωστή τήρηση του ταφικού τελετουργικού. Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι, παρά τις αυστηρές ρυθμίσεις, οι γυναίκες διαδραμάτιζαν καθοριστικό ρόλο στην προετοιμασία και την ολοκλήρωση των ταφικών διαδικασιών.
Η πλευρά Α΄ της στήλης, η οποία σώζεται σε καλύτερη κατάσταση, παρέχει πληροφορίες για επιμέρους στοιχεία της ταφής, όπως το ένδυμα του νεκρού, την κλίνη της εκφοράς, τις χοές για την προσφορά κρασιού ή την θυσία. Για όλα τα παραπάνω, προβλεπόταν συγκεκριμένο χρηματικό όριο, καθώς και περιορισμοί σχετικά με τις κοινωνικές εκδηλώσεις θλίψης. Ιδιαίτερα η απαγόρευση των υπερβολικών εκδηλώσεων πένθους και θρήνου από τις γυναίκες, αντανακλά την επιθυμία της πόλης να διατηρήσει τον έλεγχο στον δημόσιο χώρο και να περιορίσει την έκθεση του πλούτου και της επιδεικτικής θλίψης.
Από την άλλη, οι πλευρές Β΄ και Γ΄ της στήλης περιλαμβάνουν επιπλέον διατάξεις που αναφέρονται σε τελετές μεταγενέστερες της ταφής, όπως αυτές που διεξάγονταν την τρίτη μέρα μετά την ταφή, αλλά και των εναυσίων, δηλαδή αυτών που τελούνταν ετησίως προς τιμήν του νεκρού.
Στον Ιερό Νόμο της Ιουλίδας, η διαχείριση του μιάσματος αποτελεί κεντρικό ζήτημα των ταφικών πρακτικών, με ιδιαίτερη έμφαση στην καθαρότητα των γυναικών, οι οποίες είχαν τον κύριο ρόλο στην προετοιμασία του νεκρού. Σύμφωνα με τους κανονισμούς, οι γυναίκες που συμμετείχαν στις τελετές, ήταν υποχρεωμένες να τηρούν αυστηρά μέτρα: έπρεπε να αποχωρούν από τον τάφο πριν από τους άνδρες, ενώ η παρουσία τους στο σπίτι του νεκρού περιοριζόταν αυστηρά. Μόνον οι γυναίκες της οικογένειας, που θεωρούνταν «μιασμένες» λόγω της στενής επαφής με το σώμα του αποθανόντος, επιτρεπόταν να παρίστανται, και μάλιστα, σε αυστηρά περιορισμένο αριθμό. Η συμμετοχή άλλων γυναικών στη διαδικασία, η τοποθέτηση αντικειμένων στον τάφο ή η εκτέλεση των τελετών της τριακοστής ημέρας, απαγορευόταν. Ο καθαρμός από το μίασμα, δηλαδή το τελετουργικό πλύσιμο με νερό, ήταν απαραίτητος για την αποκατάσταση της καθαρότητας των γυναικών και την αποφυγή της μόλυνσης.
Η νομοθεσία για τις ταφικές τελετές της Κέας φαίνεται να αντικατοπτρίζει ευρύτερες τάσεις της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας. Αυτοί οι κανονισμοί, που αποσκοπούσαν και στον περιορισμό των υπερβολικών εκδηλώσεων θλίψης, τηρούνταν με αυστηρότητα και συνδέονται με τις ηθικές αξίες και τα ήθη της εποχής.
Η επιγραφή της Ιουλίδας, μάς βοηθά να κατανοήσουμε όχι μόνο τις κοινωνικές και θρησκευτικές αντιλήψεις των αρχαίων Κείων για τον θάνατο και τις επικήδειες διαδικασίες, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο οι γυναίκες, ως βασικοί φορείς του πένθους και της τελετουργίας, είχαν καθορισμένο ρόλο σε έναν χώρο που έτεινε να εξασφαλίσει την κοινωνική και θρησκευτική τάξη.
Η σημασία της αποκτά μεγαλύτερη διάσταση και στη σύγχρονη εποχή, καθώς μας επιτρέπει να διακρίνουμε την αρχαία αντίληψη για τον θάνατο και τη θρησκευτική καθαρότητα, συνδέοντας τις αντιλήψεις αυτές με τον τρόπο που προσεγγίζονται τα σχετικά αντικείμενα και ευρήματα του παρελθόντος. Οι κανόνες και οι πρακτικές που διαμορφώνουν τις τελετουργικές διαδικασίες του νησιού, ανοίγουν ένα παράθυρο στην κοινωνική ζωή της εποχής, αναδεικνύοντας τις αντιθέσεις ανάμεσα στις γυναίκες και τους άνδρες, τα κοινωνικά στρώματα και τις θεσμικές προσδοκίες.
