Ελεφαντοστέινος σφραγιδόλιθος με ενεπίγραφη παράσταση άνδρα και γυναίκας από τα Ύρια

Ένας σφραγιδόλιθος του 8ου / 7ου αι. π.Χ. από το Ιερό των Υρίων στη Νάξο παρουσιάζει στη μικρή σφραγιστική του επιφάνεια μια σκηνή έμφυλης βίας. Στα δεξιά της παράστασης απεικονίζεται ένας γενειοφόρος άνδρας σε δυναμική στάση, με υψωμένο το αριστερό χέρι, να επιτίθεται σε μια γυναίκα. Η γυναικεία μορφή στα δεξιά φαίνεται να βρίσκεται σε υποτακτική-παρακλητική θέση, με το δεξί της χέρι στο μέτωπο. Η αίσθηση του κινδύνου και της βίας εντείνεται από την ύπαρξη του ξίφους που κρατάει ο άνδρας στο τραβηγμένο προς τα πίσω δεξί του χέρι.

Αινιγματική παραμένει η ταυτότητα των μορφών. Η ταύτιση της γυναικείας μορφής με την Αφροδίτη, τη θεά της ομορφιάς, οφείλεται στην ύπαρξη μιας επιγραφής γύρω από τη σφραγιστική επιφάνεια ΠΡΟΝ- – E (Ἀπροδ[..]), η οποία ίσως παραπέμπει στο όνομα Αφροδίτη. Στην περίπτωση που το ζεύγος είναι η Αφροδίτη με τον εραστή της, τον θεό του πολέμου, Άρη, που κρατά τον επιθετικό του οπλισμό, τότε η παράσταση θα μπορούσε να περιγράφει ένα «ερωτικό παιχνίδι» με στοιχεία βίας.

Όποια και αν είναι η ερμηνεία του εικονογραφικού θέματος, το σίγουρο είναι ότι αυτό προσφέρει μια χαρακτηριστική εικόνα των κοινωνικών σχέσεων μεταξύ των δύο φύλων στις νησιωτικές κοινωνίες των Κυκλάδων κατά τους ιστορικούς χρόνους. Ο σφραγιδόλιθος, αποτελεί εξαιρετικό δείγμα μικροτεχνίας των νησιών του Αρχιπελάγους και θέτει ερωτήματα για τη θέση και την υπόσταση της γυναίκας σε μια πατριαρχική νησιωτική κοινότητα.