Πικάσο και Αρχαιότητα Γραμμή και πηλός - Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Η ΕΚΘΕΣΗ

Για μένα δεν υπάρχει παρελθόν ή μέλλον στην Τέχνη. Εάν ένα έργο τέχνης δεν μπορεί να ζει πάντα στο παρόν, δεν πρέπει να το θεωρούμε καθόλου ως τέτοιο. Η τέχνη των (αρχαίων) Ελλήνων, των Αιγυπτίων, των μεγάλων ζωγράφων που έζησαν σε άλλες εποχές, δεν είναι τέχνη του παρελθόντος· ίσως είναι πιο ζωντανή σήμερα από ποτέ.*
Πάμπλο Πικάσο

Στο πλαίσιο της σειράς εκθέσεων Θεϊκοί Διάλογοι, το 2019 διοργανώθηκε η έκθεση με τίτλο Πικάσο και Αρχαιότητα | Γραμμή και πηλός, στην οποία κεραμικά και σχέδια του Πικάσο παρουσιάστηκαν σε διάλογο με αρχαία έργα. Eξήντα οκτώ σπάνια κεραμικά και σχέδια του Πικάσο με πτηνά, τετράποδα και θαλάσσια όντα, ανθρώπινες μορφές, μυθολογικά ή μειξογενή όντα (Κένταυρος-Μινώταυρος) και άλλα έργα εμπνευσμένα από αρχαίες τραγωδίες και κωμωδίες, «συνομιλούν» θεματικά με εξήντα επτά αρχαιότητες, δημιουργώντας έναν ακόμη Θεϊκό Διάλογο μεταξύ της αρχαίας ελληνικής και της μοντέρνας τέχνης.

* M. de Zayas, Picasso speaks, The Arts, 5, Μάιος 1923, 319

Ο ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ

Ο κορυφαίος καλλιτέχνης του 20ού αιώνα, έχει δημιουργήσει μοναδικά έργα ζωγραφικής, αλλά λίγοι γνωρίζουν από κοντά το σχεδιαστικό του έργο καθώς και τα κεραμικά του δημιουργήματα. Ένα συνδυασμό που συνδέεται με την αρχαιότητα και εμπνέεται σε μεγάλο βαθμό από έργα του κρητομηκυναϊκού και του ελληνικού κόσμου και γενικότερα από τους πολιτισμούς της λεκάνης της Μεσογείου. Στην έκθεση αποκαλύφθηκε ένας ολόκληρος κόσμος που φέρνει μέσα του ο Πικάσο, όχι απαραίτητα από αρχαιότητες που είδε ο ίδιος στις αρχαίες πατρίδες της Μεσογείου, αλλά μέσα στα μουσεία της Ευρώπης, σε βιβλία που διάβαζε ή κατά τις συναναστροφές του με τον Kριστιάν Ζερβός ή τον Ζαν Κοκτώ.
Κατά τη διάρκεια της μακράς και παραγωγικής πορείας του, ο Πικάσο εμπνεύστηκε από μια μεγάλη ποικιλία πηγών, τις οποίες διαρκώς προσάρμοζε και επεξεργαζόταν. Η κλασική παράδοση πρόσφερε στον Ισπανό ζωγράφο ένα λεξιλόγιο ατελείωτων δυνατοτήτων προς χειρισμό και τροποποίηση. Σημαντική μεταξύ αυτών των πηγών υπήρξε η αρχαία Ελλάδα, με τη διαχρονική μυθολογία και την πλουσιότατη εικονογραφία της. Από την εποχή ακόμα που αντέγραφε γύψινα εκμαγεία αρχαίων γλυπτών, ο Πικάσο γοητεύτηκε από διάφορα θέματα της ελληνικής μυθολογίας, θέματα που διασκεδάζουν το τετριμμένο ή που δηλώνουν τις συγκρουόμενες παρορμήσεις του ανθρώπου.

Ανάμεσα σε αυτά, ο Μινώταυρος, διονυσιακό πλάσμα, μισός άνθρωπος και μισός ζώο, αναδείχτηκε σε σύμβολο των σκοτεινότερων πτυχών της ανθρώπινης ψυχής και του παραλογισμού του πολέμου. Ταυτόχρονα, στο έργο του Πικάσο αναδύθηκε και μια άλλη εικόνα της Ελλάδας, μια εικόνα ειρηνική, στην οποία αρχαία θέματα και μύθοι οδηγούν στο εξιδανικευμένο όραμα μιας διαχρονικής Αρκαδίας, όραμα που ο Πικάσο επεξεργάστηκε σε γλυπτά και κεραμικά μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα έργα αυτά, ωστόσο, σε αντίθεση με άλλα πρωιμότερα, δεν έχουν την ίδια στενή σχέση με την ελληνική μυθολογία. Αντίθετα, ο Πικάσο επινοεί μια εικονική ή φανταστική αρχαιότητα. Στο χωριουδάκι Vallauris, στα τέλη της δεκαετίας του 1940 και στη δεκαετία του 1950, ο Πικάσο δημιουργεί ένα εντυπωσιακό σύνολο έργων κεραμικής, τα οποία αφενός παραπέμπουν σε ένα γενικευμένο μυθικό παρελθόν αφετέρου αντλούν από διαχρονικές εικόνες, όπως φαύνους, πουλιά, μουσικούς κλπ. Την κεραμική, αρχαία και νεότερη, και τα εμπνευσμένα από την αρχαιότητα έργα του Πικάσο (οι Τρεις Χάριτες ή η Λυσιστράτη του Αριστοφάνη) συνδέουν, εκτός της εικονογραφίας, η μορφή και το σχέδιο. Ιδιαίτερη σημασία έχει η γραμμή, είτε πρόκειται για σχέδια της δεκαετίας του 1920 και του 1930 είτε για αγγειογραφίες που θυμίζουν αττικά ερυθρόμορφα αγγεία. Στην έκθεση η δύναμη της φανταστικής όσο και προσωπικής ανάγνωσης της αρχαιότητας του Πικάσο και η διαρκής γοητεία που ασκούν στον επισκέπτη τα αντικείμενα του παρελθόντος, είχαν τον πρώτο λόγο.

ΤΑ ΕΡΓΑ

01

woman with the blue dress, Vallauris, 1947 – 1948, Madrid, Fundacion Almine y Bernard Ruiz – Picasso para el Arte. On temporary loan to the Museo Picasso, Malaga

02

clay “Teapot”, Vasiliki, near lerapetra, c. 2400 – 2500 BC / Bird, Vallauris, 1947 – 1948, Madrid, Fundacion Almine y Bernard Ruiz – Picasso para el Arte. On temporary loan to the Museo Picasso, Malaga

03

The Owl, Vallauris, 1952, Madrid, Fundacion Almine y Bernard Ruiz – Picasso para el Arte. On temporary loan to the Museo Picasso, Malaga

04

Silenus in the company of dancers, Cannes, 1933, Gouache and ink on paper, Staatliche Musee zu Berlin, Nationalgalerie, Museum Berggruen

05

standing woman, Vallauris, 1947, Madrid, Fundacion Almine y Bernard Ruiz – Picasso para el Arte / Clay female figurine, Mycenaean cemetary at Tanagra, 14th century BC, Archaeological Museum of Thebes,

06

Clay female figurine, Allegedly from Amari c. 1400-1500 BC, Clay female figurine, Gortyn, rural villa at Kannia, c. 1750 – 1600 BC

© Hellenic Ministry of Culture and Sports/ Archaeological Museum of Thebes © Hellenic Ministry of Culture and Sports/ Archaeological Museum of Herakleion/ Pablo Picasso, The King Athens, Private Collection

07

woman, Vallauris, 1949, Madrid, Fundacion Almine y Bernard Ruiz – Picasso para el Arte/ Marble Statuette of Aphrodite. Ancient Agora of Athens, mid-3rd century AD

01

woman with the blue dress, Vallauris, 1947 – 1948, Madrid, Fundacion Almine y Bernard Ruiz – Picasso para el Arte. On temporary loan to the Museo Picasso, Malaga

02

clay “Teapot”, Vasiliki, near lerapetra, c. 2400 – 2500 BC / Bird, Vallauris, 1947 – 1948, Madrid, Fundacion Almine y Bernard Ruiz – Picasso para el Arte. On temporary loan to the Museo Picasso, Malaga

03

The Owl, Vallauris, 1952, Madrid, Fundacion Almine y Bernard Ruiz – Picasso para el Arte. On temporary loan to the Museo Picasso, Malaga

04

Silenus in the company of dancers, Cannes, 1933, Gouache and ink on paper, Staatliche Musee zu Berlin, Nationalgalerie, Museum Berggruen

05

standing woman, Vallauris, 1947, Madrid, Fundacion Almine y Bernard Ruiz – Picasso para el Arte / Clay female figurine, Mycenaean cemetary at Tanagra, 14th century BC, Archaeological Museum of Thebes,

06

Clay female figurine, Allegedly from Amari c. 1400-1500 BC, Clay female figurine, Gortyn, rural villa at Kannia, c. 1750 – 1600 BC

© Hellenic Ministry of Culture and Sports/ Archaeological Museum of Thebes © Hellenic Ministry of Culture and Sports/ Archaeological Museum of Herakleion/ Pablo Picasso, The King Athens, Private Collection

07

woman, Vallauris, 1949, Madrid, Fundacion Almine y Bernard Ruiz – Picasso para el Arte/ Marble Statuette of Aphrodite. Ancient Agora of Athens, mid-3rd century AD

H έκθεση πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την FABA – Fundación Almine y Bernard Ruiz-Picasso para el Arte, το Musée Picasso Antibes, το Museo Picasso Malaga και το Musée National Picasso-Paris στο πλαίσιο του προγράμματος “Picasso Mediterranée”.

Με την υποστήριξη του Musée National Picasso-Paris στο πλαίσιο του προγράμματος Picasso Méditerranée.
―
Επιμέλεια έκθεσης: Καθηγητής Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης, Διευθυντής Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης Olivier Berggruen, Ιστορικός Τέχνης

Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός έκθεσης: AKA Apostolou Colakis architects

Χορηγοί έκθεσης: Contships Management Inc., Cycladic Art Foundation, Ballian Techniki S.A.,

Επίσημος Χορηγός Αερομεταφορών: Aegean ,

Χορηγός Φιλοξενίας: Grand Hyatt,

Νομικός Σύμβουλος: Moratis Passas

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

ΑΓΟΡΑ

Την έκθεση συνόδευε Δίγλωσσος κατάλογος που εκδόθηκε στο πλαίσιο της σειράς εκθέσεων “Θεϊκοί Διάλογοι” για την έκθεση “Πικάσο και Αρχαιότητα. Γραμμή και πηλός” με όλα τα εκθέματα και πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

ΑΣ
ΓΙΝΟΥΜΕ
ΦΙΛΟΙ

Ως αναγνώριση της υποστήριξής τους, οι Φίλοι έχουν αποκλειστικά προνόμια ανάλογα με την κατηγορία συνδρομής, ενώ παράλληλα τούς δίνεται η δυνατότητα να συμμετέχουν σε ξεναγήσεις, ταξίδια και άλλες εκδηλώσεις που διοργανώνονται αποκλειστικά για αυτούς.

Γίνε Φίλος