Ai Weiwei at Cycladic

Σκοπός της έκθεσης, που κατέλαβε και τις δύο πτέρυγες του Μουσείου, ήταν να μυήσει το κοινό στην καλλιτεχνική προσέγγιση του Ai Weiwei μέσα από σημαντικά έργα του, εστιάζοντας κυρίως στην επαναλαμβανόμενη χρήση από τον καλλιτέχνη υλικών όπως το ξύλο και το μάρμαρο, τα οποία συναντούμε και στην ελληνική τέχνη.

Ένα από τα νέα έργα που δημιουργήθηκαν ειδικά για την έκθεση ήταν το Standing Figure (Ιστάμενη Μορφή, 2016), ένα γλυπτό σε φυσικό μέγεθος, εξ ολοκλήρου από μάρμαρο, το οποίο παραπέμπει άμεσα στα ειδώλια τύπου Σπεδού που κυριαρχούσαν κατά την Πρωτοκυκλαδική Περίοδο (2800-2300 π.Χ). Σε μια προσωπική ερμηνεία της Κυκλαδικής Τέχνης, ο Ai Weiwei έχει μεταβάλει την κλίμακα, μετατρέποντας το μικρό κυκλαδικό ειδώλιο σε μια πανύψηλη θεότητα. Με σαφή αναφορά στο προκλητικό φωτογραφικό τρίπτυχο Dropping a Han Dynasty Urn (1995) του ίδιου του Ai, το γλυπτό εμφανίζεται με χέρια εκτεταμένα και ένα αγγείο μετέωρο από κάτω, ως ένας υπαινιγμός σχετικά με την καταστροφή αρχαίων έργων τέχνης κατά την Πολιτιστική Επανάσταση στην Κίνα (1966-1976).

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε, επίσης, στις δράσεις που ανέπτυξε ο καλλιτέχνης τους μήνες που πέρασε στην Ελλάδα, καταγράφοντας την προσφυγική κρίση. Τον Δεκέμβριο 2015, μετά από πρόσκληση του Μουσείου, ο Ai Weiwei μετέβη στη Λέσβο για να δει από κοντά την εν εξελίξει προσφυγική κρίση, που εκείνη την περίοδο βρισκόταν στην κορύφωσή της. «Όταν βλέπεις τους ανθρώπους να έρχονται, είναι δύσκολο να περιγράψεις το συναίσθημα – είναι σαν να χαράζεις το δέρμα σου και να βλέπεις το αίμα να τρέχει. Βλέπεις το τραύμα και το αίμα. Και καταλαβαίνεις ότι η πληγή δεν θα κλείσει ποτέ, γιατί δεν υπάρχει η πρόθεση να κλείσει. Το αίμα τρέχει και οι άνθρωποι απλώς το κοιτούν χωρίς να έχουν σκοπό να το σταματήσουν», δήλωνε συγκλονισμένος.

Στην έκθεση παρουσιάστηκαν ορισμένα από τα νέα έργα που εμπνεύστηκε κατά την παραμονή του στη Λέσβο, όπως για παράδειγμα, το μαρμάρινο Tyre (Σωσίβιο, 2016) και το Zodiac Boat (Φουσκωτό Zodiac, 2016), τα οποία αναφέρονται στους κινδύνους και τις κακές συνθήκες διαβίωσης που αντιμετωπίζουν χιλιάδες πρόσφυγες. Ο Ai εφάρμοσε και εδώ την πρακτική του να εξυψώνει αντικείμενα καθημερινής χρήσης σε έργα τέχνης χρησιμοποιώντας αντικείμενα που έχουν γίνει συνώνυμα της προσφυγικής κρίσης.

Παράλληλα, για πρώτη φορά έργα του Κινέζου καλλιτέχνη παρουσιάστηκαν ανάμεσα στα αρχαιολογικά εκθέματα των μόνιμων συλλογών του Μουσείου, δηλώνοντας εμφατικά τον τρόπο με τον οποίο η σύγχρονη τέχνη μπορεί να αναπτύσσει διάλογο με αντικείμενα από το παρελθόν. Μεταξύ αυτών, το έργο Tear Bottle/Tear Gas Canister (Δακρυδόχο/Δακρυγόνο, 2016), μια σαφής πολιτική τοποθέτηση: φυσίγγια από δακρυγόνα που χρησιμοποίησε η αστυνομία της ΠΓΔΜ κατά των προσφύγων εκτίθενται δίπλα σε αρχαία δακρυδόχα, λεπτεπίλεπτα αγγεία στα οποία συνέλεγαν τα δάκρυα των πενθούντων για τον χαμό των αγαπημένων τους. Η σύγκριση μεταξύ δακρυγόνου και δακρυδόχου είναι συγκλονιστική: το ένα προκαλεί δάκρυα, το άλλο τα συλλέγει. Το ένα είναι τοτέμ ανθρωπιάς, το άλλο συμβολίζει την πλήρη της απώλεια.

Ανταποκρινόμενο στην προσφυγική κρίση, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης διέθεσε μέρος των συνολικών εσόδων της έκθεσης, απευθείας σε δύο ΜΚΟ: στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα (MSF) και στην ελληνική οργάνωση ΜΕΤΑδραση.

Γεννημένος στο Πεκίνο το 1957, ο Ai Weiwei είναι ένας από τους σημαντικότερους και πιο ριζοσπαστικούς Κινέζους καλλιτέχνες των τελευταίων δεκαετιών. Ως εικαστικός, αρχιτέκτονας, συγγραφέας, κινηματογραφιστής και πολιτικός ακτιβιστής, έχει ασκήσει δριμύτατη δημόσια κριτική στην κινεζική κυβέρνηση, σε θέματα που αφορούν τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Έχει διερευνήσει και αναδείξει σκάνδαλα κυβερνητικής διαφθοράς και έχει θίξει ζητήματα σχετικά με την ποιότητα της ζωής στη σύγχρονη Κίνα. Στις 3 Απριλίου του 2011, συνελήφθη στο Διεθνές Αεροδρόμιο του Πεκίνου και τέθηκε υπό κράτηση για 81 ημέρες χωρίς να έχει ασκηθεί εναντίον του καμία επίσημη κατηγορία· η επίσημη εκδοχή για την κράτησή του ήταν «οικονομικά αδικήματα». Όταν αποφυλακίστηκε, του απαγορεύτηκε η έξοδος από τη χώρα καθώς και οι δημόσιες τοποθετήσεις, ενώ ζούσε υπό τη στενή παρακολούθηση της κυβέρνησης. Τελικά, το διαβατήριό του τού επεστράφη το 2015.

Ο Ai Weiwei είναι περισσότερο γνωστός για τα γλυπτά και τις μεγάλης κλίμακας εγκαταστάσεις του, που συνδέουν εννοιολογικά την παραδοσιακή τέχνη και νοοτροπία της Κίνας με τα σύγχρονα πολιτικά μηνύματα. Στα γλυπτά του, ο Ai Weiwei επαναχρησιμοποιεί συχνά υλικά που χρησιμοποιούνταν στην αρχαιότητα, όπως πηλό, ξύλο από κατεστραμμένους ναούς, μάρμαρο και ίασπιν, συνδέοντας έτσι το παρελθόν με το παρόν, την παλιά Κίνα με τη νέα. Επίσης, συμμετέχει σε μακροχρόνια ερευνητικά προγράμματα και πρωτοβουλίες, όπως το «Έρευνα Πολιτών» (“Citizen’s Investigation”) για τα θύματα του σεισμού στην επαρχία Sichuan το 2008 και εργάστηκε ως καλλιτεχνικός σύμβουλος στον σχεδιασμό του Εθνικού Σταδίου του Πεκίνου («Η Φωλιά του Πουλιού») για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2008. Το έργο του έχει παρουσιαστεί σε σημαντικές εκθέσεις και πολιτιστικούς χώρους σε όλον τον κόσμο.

Κατάλογος της ομότιτλης έκθεσης που περιλαμβάνει κείμενα του επιμελητή Michael Frahm και των εικαστικών Ν. Αργυροπούλου και Χ. Μαρίνου. Επίσης, συνέντευξη του καλλιτέχνη και όλα τα έργα της έκθεσης με επεξηγηματικά κείμενα.