Δωρητές

Η συγκρότηση της Συλλογής Ν.Π. Γουλανδρή άρχισε, με άδεια των αρμόδιων κρατικών αρχών, από τον Νίκο και την Ντόλλη Γουλανδρή τη δεκαετία του 1960.
Η συλλογή απέκτησε διεθνή φήμη και αναγνώριση κυρίως λόγω των σπάνιων κυκλαδικών ευρημάτων (ειδωλίων και μαρμάρινων αγγείων) που περιλάμβανε, και τα οποία δημοσιεύθηκαν για πρώτη φορά το 1968 σε επιστημονικό κατάλογο από τον Καθηγητή Χρήστο Ντούμα.

Εκτός από τις Κυκλαδικές αρχαιότητες, η Ντόλλη κι ο Νίκος Γουλανδρής συμπλήρωσαν τη συλλογή τους με σημαντικό αριθμό έργων της αρχαίας ελληνικής τέχνης, μεταξύ των οποίων αγγεία, γλυπτά, χάλκινα αντικείμενα, γυάλινα σκεύη, νομίσματα και πήλινα ειδώλια όλων των περιόδων από την 2η χιλιετία π.Χ. έως τον 4ο αι. μ.Χ.
Η συλλογή εκτέθηκε για πρώτη φορά το 1978 στο Μουσείο Μπενάκη και από το 1979 μέχρι το 1983 παρουσιάστηκε σε μεγάλα μουσεία και εκθεσιακά κέντρα του εξωτερικού: στην Ουάσιγκτον (National Gallery) το 1979, στο Τόκιο (Μουσείο Δυτικής Τέχνης) και το Κιότο το 1980, στο Χιούστον (Museum of Fine Arts) το 1981, στις Βρυξέλλες (Musées Royaux d’Art et d’Histoire και Palais des Beaux Arts) το 1982, στο Λονδίνο (Βρετανικό Μουσείο) το 1983 και στο Παρίσι (Grand Palais) το 1983. Το 1999, αντιπροσωπευτικά δείγματα της Κυκλαδικής Συλλογής παρουσιάστηκαν στη Μαδρίτη (Museo Nacional – Centro de Arte Reina Sofia της Μαδρίτης), το 2006 στη Ρώμη (Musei Capitolini), το 2008 στο Πεκίνο (Beijing Art Museum, Imperial City) και το 2011 στην Κωνσταντινούπολη (Sakip Sabanci Muzesi).

Η Συλλογή του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης επεκτείνεται διαρκώς κυρίως με δωρεές σημαντικών συλλεκτών και φίλων του Μουσείου.
Κατά καιρούς έχουν παραχωρηθεί στο μουσείο ολόκληρες ιδιωτικές συλλογές αντικειμένων Κυκλαδικής και Αρχαίας Ελληνικής Τέχνης, οι οποίες έχουν ενταχθεί στους υπάρχοντες εκθεσιακούς χώρους (Συλλογές Καρόλου Πολίτη, Ακαδημίας Αθηνών, Εμπορικής Τράπεζας), ενώ το 2002 το μουσείο απέκτησε μια από τις μεγαλύτερες ιδιωτικές συλλογές κυπριακών αρχαιοτήτων, δωρεά του συλλέκτη Θάνου Ν. Ζιντίλη. Στη Συλλογή Ν.Π. Γουλανδρή έχουν κατά καιρούς ενταχθεί αντικείμενα άλλων ιδιωτικών συλλογών, όπως π.χ. των συλλογών Λ. Ευταξία (δωρεές, 1984, 1986), Θ.Ι. Δραγούμη (δωρεά, 1987), Λ. Σπουργίτη (δωρεά, 1987), Αντ. Βαρβιτσιώτη (δωρεά, 1988), Αθ. Χατζηδήμου (αγορά, 1997), Χρ. Μπάστη (δωρεά, 1997) κ.ά.

Η συλλογή περιλαμβάνει πλέον περισσότερα από 1.100 αρχαιολογικά ευρήματα από την προϊστορική εποχή έως και τα πρώιμα βυζαντινά χρόνια. Ανάμεσά τους, ξεχωρίζουν τα πάνω από 300 αντικείμενα Κυκλαδικής Τέχνης, ένα σημαντικό σύνολο γεωμετρικών αγγείων και κοσμημάτων καθώς και μια σειρά εξαιρετικών αρχαϊκών και κλασικών αγγείων. Η Συλλογή αποτελεί τη ραχοκοκαλιά του Μουσείου και εμπλουτίζεται διαρκώς με νέα αντικείμενα, κυρίως από δωρεές ιδιωτών και ιδρυμάτων από την Ελλάδα.  Τα εκθέματα στις εκθέσεις του Μουσείου προέρχονται από δωρεές σημαντικών συλλεκτών, δημόσιων ή ιδιωτικών οργανισμών με ευαισθησία σε θέματα πολιτισμού καθώς και ανώνυμων ιδιωτών.

Σήμερα τα αντικείμενα των διαφόρων συλλογών έχουν ενταχθεί από τους αρχαιολόγους του μουσείου στις χρονολογικές και θεματικές ενότητες όπου ανήκουν και ο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί για την προέλευσή τους από τις λεζάντες που τα συνοδεύουν.

Ο Κάρολος Πολίτης ήταν ένας παθιασμένος συλλέκτης ελληνικών αρχαιοτήτων. Μετά το θάνατό του, η σύζυγός του Ρίτα Πολίτη υλοποιώντας δική του επιθυμία δώρισε το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής του στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.

Από τα 128 αντικείμενα της Συλλογής Πολίτη, μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα πολύ καλά διατηρημένα χάλκινα κορινθιακά κράνη, χάλκινα εγχειρίδια της Εποχής του Χαλκού, εξαιρετικά γεωμετρικά και αρχαϊκά αγγεία, καθώς και ειδώλια διαφόρων περιόδων.

Η συλλογή νομισμάτων του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις δωρεές της Ρένας Ευελπίδη-Αργυροπούλου, γνωστής συλλέκτριας και νομισματολόγου, η οποία το 1989 δώρισε στο Μουσείο 111 νομίσματα από νησιά των Κυκλάδων και το 1994 ένα ακόμη σύνολο 236 νομισμάτων από τα Ιόνια νησιά.