Τα μυστικά της Κέρου

The secrets of Keros

Κέρος, μια ακατοίκητη νησίδα των νοτιοανατολικών Κυκλάδων, ως αρχαιολογικός χώρος απέκτησε για πρώτη φορά ενδιαφέρον το 1884 όταν εντοπίστηκε εκεί ένας τάφος που περιείχε μαρμάρινα ειδώλια. Οι εκτεταμένες, έκτοτε, λαθρανασκαφές κατά τη δεκαετία του ’50 και ’60, στη θέση Κάβος, στο δυτικό τμήμα της Κέρου, είχαν ως επακόλουθο την παράνομη εξαγωγή από τον ελλαδικό χώρο μεγάλου αριθμού μαρμάρινων αντικειμένων. 

Το 1963 έγινε η πρώτη ανασκαφική έρευνα στον Κάβο από τον Χρ. Ντούμα ενώ το 1966-67 επαναλήφθηκε η ανασκαφή από την Φ. Ζαφειροπούλου και τον Κ. Τσάκο. Το 1975 πραγματοποιήθηκε νέα περιοδεία στο νησί από την Δ. Χατζή-Βαλλιάνου η οποία συνέλλεξε νέα ευρήματα&nbsp; (όστρακα και μαρμάρινα θραύσματα) από τη λεηλατημένη από αρχαιοκάπηλους ευρύτερη περιοχή του Κάβου. 

Ήδη, από την εποχή αυτή κάποιοι ερευνητές απέδιδαν θρησκευτικό χαρακτήρα στην περιοχή του Κάβου και στο πλαίσιο αυτών των υποθέσεων ο C. Renfrew διατύπωσε εν συνεχεία την άποψη ότι πρόκειται για μεγάλο και ανοικτό παγκυκλαδικό ιερό της Πρωτοκυκλαδικής περιόδου (3η π.Χ. χιλιετία), στο οποίο λάμβαναν χώρα τελετουργίες με κατακερματισμούς αντικειμένων. 

Το 1987 επαναλήφθηκαν οι αρχαιολογικές έρευνες στον Κάβο από τα Πανεπιστήμια Cambridge, Αθηνών και Ιωαννίνων, σε συνεργασία με την ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων. 

Τα τελευταία χρόνια επανήλθε στο προσκήνιο το θέμα της Κέρου και του «θησαυρού της Κέρου» με αφορμή την επανάληψη των ανασκαφικών ερευνών στο νησί από ελληνοβρετανική ομάδα αρχαιολόγων υπό τον καθηγητή Colin Renfrew. Ο Καθηγητής Lord Colin Renfrew είναι Διευθυντής του MacDonald Institute for Archaeological Research του Πανεπιστημίου Cambridge και ανασκαφέας της Κέρου εκ μέρους της Βρετανικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών.

Η Συλλογή του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης περιλαμβάνει ογδόντα ένα θραύσματα μαρμάρινων ειδωλίων, τα οποία προέρχονται από ένα σύνολο ευρημάτων που είναι ευρύτερα γνωστό με το συμβατικό όνομα «Θησαυρός της Κέρου». Πρόκειται για τριακόσια πενήντα (350) τουλάχιστον αντικείμενα, που κατά τα λεγόμενα προέρχονται από την Κέρο. Κατά την δεκαετία του ’50, τα αντικείμενα αυτά εξήχθησαν παρανόμως στο εξωτερικό και περιήλθαν σε διάφορα μουσεία και ιδιωτικές συλλογές ανά τον κόσμο, με γνωστότερη την Συλλογή H. και Μ.-L. Erlenmeyer. 

Κατά τα έτη 1990-1992 εκποιήθηκε το σύνολο της Συλλογής Erlenmeyer από τον οίκο Sotheby’s στο Λονδίνο, το Μουσείο αγόρασε και απέκτησε&nbsp; 58 θραύσματα. Παράλληλα, η Εμπορική Τράπεζα αγόρασε 17 θραύσματα από τον Θησαυρό της Κέρου, τα οποία παρεχώρησε υπό μορφή διαρκούς παρακαταθήκης προς έκθεση στο Μουσείο. Ένα ακόμα θραύσμα ειδωλίου από το σύνολο αυτό αγοράστηκε από το Ίδρυμα Ν.Π. Γουλανδρή το 1991 στην Νέα Υόρκη. 

To 2001 τέσσερα ακόμη θραύσματα, κατά πληροφορίες από τον «Θησαυρό της Κέρου», δωρήθηκαν από ανώνυμο συλλέκτη στο Ίδρυμα Κυκλαδικής Τέχνης (Cycladic Art Foundation) της Νέας Υόρκης και παραχωρήθηκαν στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Ένα ακόμα θραύσμα από τη Συλλογή Erlenmeyer αγοράστηκε κατά την δημοπρασία του οίκου Sotheby’s στην Νέα Υόρκη, τον Ιούνιο του 2003. Σταδιακά λοιπόν συγκεντρώθηκαν και στεγάζονται σήμερα στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης 81 θραύσματα του «θησαυρού της Κέρου», μιας ιδιαίτερης και πολύ σημαντικής ομάδας Κυκλαδικών αντικειμένων.

Το 2001 το Ίδρυμα Ν.Π. Γουλανδρή αποφάσισε να επιχορηγήσει τη δημοσίευση του «Θησαυρού της Κέρου» με βάση τα 81 αντικείμενα του Μουσείου αλλά και όσα ήταν εφικτό να εντοπισθούν αλλού, με σκοπό την πληρέστερη δυνατή ανασύσταση του συνόλου και την κατανόηση του σημαντικού ρόλου που φαίνεται να διαδραμάτισε το μικρό νησί της Κέρου κατά την 3η π.Χ. χιλιετία. Τη μελέτη και δημοσίευση του υλικού ανέλαβε η επιμελήτρια του Μουσείου Δρ. Πέγκυ Σωτηρακοπούλου.

Keros, a small uninhabited island of the southeastern Cyclades, attracted the archaeological attention for the first time at 1884 when a tomb containing marble figurines was found. Since then, the extended illegal excavations during the ‘50s and ‘60s on the western part of the island at Cavos site, had as result the illegal export of a large number of marble artifacts. 

Some scholars thought that the Cavos site had religious character and C. Renfrew supposed that it must have been a great and open air pan-cycladic sanctuary of the Early Cycladic period (3rd millennium BC), where a ritual of destruction of objects&nbsp; took place !

During the last years, a discussion on the so-called “treasure of Keros” began as the excavations restarted on the island conducted by a greek-british archaeological team under the supervision of Professor Colin Renfrew. Professor Lord Colin Renfrew is Senior Fellow of the MacDonald Institute for Archaeological Research of the University of Cambridge and excavator of Keros on behalf of the British Schooll at Athens.

The Museum of Cycladic Art Collection includes eighty one fragments of marble figurines, which come from the so-called “Treasure of Keros”. There are at least, three hundred fifty (350) artifacts that are thought to come from Keros. During the ‘50s, these objects were illegally exported abroad and found their way in the collections of various museums and private collectors around the world, as the well known Collection Μ.-L. Erlenmeyer. 

In 2001 the N.P. Goulandris Foundation decided to fund the publication of “The Keros Treasure” based on the 81 artifacts of the Museum of Cycladic Art and other objects located elsewhere, aiming to fully represent the group and to help the understanding of the important function that the small island of Keros had during the 3rd millennium BC. The study and publication was conducted by the Museum curator, Dr Peggy Sotirakopoulou.

Εισηγητής: Καθηγητής Λόρδος Colin Renfrew Πρεσβύτερος Εταίρος, McDonald Institute for Archaeological Research, Πανεπιστημίο Cambridge.

 Δευτέρα 17 Μαΐου 2010 Αρχαιολογική Εταιρεία Αθηνών.

Lecture by: Professor Lord Colin Renfrew Senior Fellow of the MacDonald Institute for Archaeological Research of the University of Cambridge

ΔΡΑΣΕΙΣ