Πλην ελαχίστων εξαιρέσεων – όπως κάποια πήλινα ομοιώματα που βρέθηκαν σε μινωικά ιερά κορυφής της 3ης και 2ης χιλιετίας π.Χ. και θεωρήθηκαν ότι εικονίζουν σκέλη με αρθρίτιδα ή πολυδακτυλία – οι πρώτες απεικονίσεις μορφών με χαρακτηριστικά ασθενειών εμφανίζονται από τα μέσα του 5ου αι. π.Χ., με τις μορφές των νάνων. Το φαινόμενο ενδυναμώνεται κυρίως κατά τον 4ο αι. π.Χ. με κάποια αναθήματα που εικονίζουν ανθρώπινα μέλη ή όργανα με παθολογικά χαρακτηριστικά νόσων, όπως το πήλινο ομοίωμα χεριού με εξόγκωμα, ή το μαρμάρινο ανάγλυφο, στο οποίο ο ασθενής αφιερώνει στο ιερό του θεραπευτή θεού ένα μεγάλο ομοίωμα του δεξιού του ποδιού που πάσχει από κιρσό.

Οι απεικονίσεις ατόμων με σωματικές ατέλειες πληθαίνουν κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο. Η Αλεξάνδρεια και η Σμύρνη γίνονται τα βασικά κέντρα παραγωγής τέτοιων πήλινων μορφών στις οποίες κυριαρχούν οι νάνοι, οι ραχιτικοί και οι παχύσαρκες γυναίκες. Η μαζική παραγωγή αυτών των μορφών είχε σκοπό να προκαλέσει τον γέλωτα, πιθανότατα λειτουργώντας αποτροπαϊκά αφού – σύμφωνα με τις απόψεις της εποχής – το γέλιο ξόρκιζε το κακό μάτι.

Ωστόσο, αρκετά ειδώλια παρουσιάζουν περαιτέρω λεπτομέρειες που επιτρέπουν στους ειδικούς μελετητές να αναγνωρίσουν κάποια πάθηση, όπως τη φιλαρίαση που μεταδίδεται από τα κουνούπια, την υδροκήλη, τη Μεσογειακή αναιμία, την εξόφθαλμη βρογχοκήλη, ή ακόμη και κάποια σπάνια νόσο του μυοσκελετικού συστήματος, όπως το σύνδρομο Klippel – Feil.

Αρκετοί μελετητές υποστηρίζουν ότι τα ειδώλια αυτά ίσως χρησιμοποιούνταν ως προπλάσματα στην ιατρική εκπαίδευση της εποχής εκείνης από τους ασκούμενους ιατρούς. Άλλωστε, η Σμύρνη – απ’ όπου προέρχονται τα περισσότερα από αυτά τα ειδώλια – διέθετε φημισμένη ιατρική σχολή.

Στην αρχαία ελληνική τέχνη – ιδίως στην αγγειογραφία – απεικονίζονται μυθολογικά θέματα για τα οποία έχει υποτεθεί ότι η ψυχική αναστάτωση των ηρώων είναι αποτέλεσμα ψυχικής ασθένειας. Κυριαρχούν οι καταστάσεις «μανίας-τρέλας» ως αποτέλεσμα θεϊκής τιμωρίας.

Από τις σχετικές παρατηρήσεις στα έργα των αρχαίων Ελλήνων ιατρών, διαπιστώνουμε ότι οι ψυχικές νόσοι αποτελούσαν ένα εκτεταμένο πρόβλημα την εποχή εκείνη, το οποίο οι γιατροί προσέγγισαν με ορθολογικό τρόπο.

Ως ψυχικές νόσοι αναγνωρίστηκαν η μανία, η μελαγχολία, η φρενίτιδα, όπως και οι διαταραχές στις οποίες ο ασθενής παρουσίαζε απώλεια της συνείδησης, δηλαδή ο λήθαργος, η κατοχή-κατάληψη και η αποπληξία, και η επιληψία. Γίνεται λόγος και για παρανοϊκές συμπεριφορές, ενώ υπάρχουν περιγραφές για καταθλιπτικές συμπεριφορές εξ αιτίας ερωτικής απογοήτευσης αλλά και για περιστατικά άγχους και φόβου από καθημερινά προβλήματα.