ΙΑΣΙΣ

Υγεία - Υγιεινή

Η υγεία αποτελεί διαχρονικό και πανανθρώπινο αγαθό. Στον πλατωνικό διάλογο «Γοργίας», ο Σωκράτης αναφέρει ένα συμποτικό άσμα του 6ου ή 5ου αι. π.Χ., σύμφωνα με το οποίο «ὑγιαίνειν μὲν ἄριστόν ἐστιν», δηλαδή η υγεία αποτελεί το σπουδαιότερο αγαθό.

Η υγεία αποτελεί διαχρονικό και πανανθρώπινο αγαθό. Στον πλατωνικό διάλογο «Γοργίας», ο Σωκράτης αναφέρει ένα συμποτικό άσμα του 6ου ή 5ου αι. π.Χ., σύμφωνα με το οποίο «ὑγιαίνειν μὲν ἄριστόν ἐστιν», δηλαδή η υγεία αποτελεί το σπουδαιότερο αγαθό. Τα άλλα αγαθά που αναφέρονται κατά σειρά σ’ αυτό το άσμα είναι «το να είναι κανείς όμορφος και να πλουτίζει χωρίς απάτες». Σύμφωνα με τον Μένανδρο (4ος αι. π.Χ.) «οὐκ ἔσθ’ ὑγιείας κρεῖττον οὐδέν ἐν βίῳ», δηλαδή στη ζωή δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από την υγεία.

Για τη διατήρηση της υγείας, αλλά και για τη θεραπεία των ασθενειών, οι ιπποκρατικοί γιατροί απέδιδαν μεγάλη σημασία στη δίαιτα. Στην αρχαιότητα, η λέξη δίαιτα δεν περιοριζόταν μόνο στην τροφή (αρ. 1), όπως σήμερα, αλλά ήταν μια ευρύτερη έννοια που περιελάμβανε επίσης – και πάντα με μέτρο – το ποτό (αρ. 2), τη σωματική άσκηση (αρ. 3 - 4), τα λουτρά και τις μαλάξεις, τον ύπνο, τη σεξουαλική ζωή, και γενικότερα τις συνήθειες και τον τρόπο με τον οποίο διαβίωνε κάποιος. Άλλωστε, το ρήμα διαιτῶμαι, από το οποίο προέρχεται η λέξη δίαιτα, σημαίνει «ζω με έναν ορισμένο τρόπο».

Εξ ίσου σημαντική για την προστασία της υγείας ήταν και η καθαριότητα, τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και στο επίπεδο της ευρύτερης κοινωνικής ομάδας, της πόλης.
Η μέριμνα για τη δημόσια υγιεινή υπήρχε ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους, όπως μαρτυρούν οι εγκαταστάσεις στα μινωικά ανάκτορα της Κρήτης: είχαν πολύ καλό φωτισμό και αερισμό, υδραγωγεία με πήλινους σωλήνες, συστήματα αποχέτευσης, λουτήρες και άλλα μέσα υγιεινή.

Οι αρχαίες αναφορές στην υγιεινή διαβίωση – όπως π.χ. αυτές των ιπποκρατικών πραγματειών «Περί ανέμων, υδάτων, τόπων» και «Περί διαίτης», που τονίζουν το πόσο πολύ επηρεάζεται η υγεία από το φυσικό περιβάλλον, αλλά και γενικότερα από τον τρόπο ζωής – τεκμηριώνονται με ποικίλα αρχαιολογικά ευρήματα, όπως αγγεία που εικονίζουν σκηνές ατομικής υγιεινής, τόσο με άνδρες που πλένονται σε κρηναία οικοδομήματα όσο και με εκδιδόμενες γυναίκες που φροντίζουν για την καθαριότητα του «πολυσύχναστου» κορμιού τους.

Η υγιεινή κατά την Αρχαϊκή περίοδο

Στο πλαίσιο της δημόσιας υγιεινής κατά την Αρχαϊκή περίοδο (6ος αι. π.Χ.) εντάσσεται και η κατασκευή μεγάλων κρηναίων οικοδομημάτων στα οποία κατέληγαν υδραγωγεία μεταφέροντας από μεγάλες αποστάσεις τρεχούμενο νερό στον αστικό πυρήνα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν το Ευπαλίνειο όρυγμα στη Σάμο, η Κρήνη του Θεαγένη στα Μέγαρα, καθώς και το μεγαλεπήβολο υδρευτικό σύστημα που κατασκευάστηκε στην Αθήνα στα τέλη του 6ου αι. π.Χ., την εποχή του τυράννου Πεισιστράτου και των διαδόχων του, όπως δείχνουν τα πήλινα στελέχη του υδρευτικού αγωγού.

Οι ιδιωτικές οικίες διέθεταν μερικές φορές τρεχούμενο νερό και αποχωρητήρια. Τις προσωπικές ανάγκες των κατοίκων εξυπηρετούσαν φορητά δοχεία νυκτός (γνωστά ως αμίδες, σκωραμίδες, λάσανα), το περιεχόμενο των οποίων το άδειαζαν σε ειδικούς λάκκους, τους κοπρώνες. Ιδιώτες επαγγελματίες, οι κοπρολόγοι, αναλάμβαναν τη μεταφορά των λυμάτων έξω από την πόλη, όπου χρησιμοποιούνταν ως λίπασμα στα χωράφια.

Από τους ελληνιστικούς χρόνους αρχίζουν να κάνουν την εμφάνισή τους αποχωρητήρια σε δημόσια κτήρια, όπως γυμνάσια και θέρμες. Ωστόσο, τα δημόσια αποχωρητήρια αποτελούν γνώρισμα του ρωμαϊκού αστικού πολιτισμού.

Landscape view is not supported.
Please rotate your device to portrait view.